خار پاشنه ممکن است در بسیاری از افراد به وجود آید اما آن‌ها هیچ وقت متوجه‌اش نشوند؛ زیرا هیچ علائمی‌در آن‌ها بروز نمی‌کند. این عارضه یک رسوب کلسیمی است که سبب برآمدگی استخوانی در قسمت زیرین استخوان پاشنه میشود. در عکس برداری با اشعه ایکس، heel spur می‌تواند تا نیم اینچ به جلو کشیده شود. این بیماری گاهی به عنوان “سندرم خارپاشنه” شناخته میشود.
علت بروز خار پاشنه پا
اگر با گذشت زمان، نوار فاسیت‌پلانتار در کف پا بهطور پیوسته در استخوان پاشنه فشار ایجاد کند، در نهایت یک زائده استخوانی در محل اتصال این ۲ به یکدیگر تشکیل میشود. وارد شدن فشار به استخوان این ناحیه توسط نوار فاسیت‌پلانتار اکثر اوقات به علت عملکرد غیرطبیعی پا یا وضعیت بد قرارگیری پا به هنگام ایستادن یا راه رفتن و… است. در حقیقت همان عواملی که سبب التهاب فاسئیت پلانتار می‌شوند، در نهایت به شکل خار ظاهر می‌شوند. در قسمت زیر به این عوامل پرداخته‌ایم:
- وضعیت بد قرارگیری پا، اگر پای شما بیش از حد به داخل یا خارج چرخش داشته باشد، بافت نرم موجود در کف آن بیش از حد تحت فشار قرار گرفته و کشیده میشود که این مسئله سبب درد و التهاب در این ناحیه میشود.
- گرفتگی و عدمانعطاف‌پذیری عضلات ساق پا باعث وارد شدن فشار بیش از حد به نوار فاسیت‌پلانتار در کف پا میشود.
- پوشیدن کفش نامناسب که به خوبی از قوس کف پا پشتیبانی نمی‌کند و فشار‌های وارد شده به کف پا را جذب نمی‌کند.
- داشتن اضافه وزن
- افزایش سطح فعالیت
- راه رفتن با پای برهنه یا با کفش غیراستاندارد روی سطوح سخت نظیر سیمان یا کاشی
- قوس زیاد کف پا یا قوس کم کف پا
- مشکلات مربوط به کمر
علائم خار پاشنه چیست؟
خار پاشنه در اکثر مواقع هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند؛ اما اگر در نقطه پاشنه پا التهاب ایجاد شود، می‌تواند با درد متناوب یا مزمن بهویژه در حین راه رفتن و دویدن همراه باشد. بهطور کلی، علت درد خود خار پا نیست؛ بلکه آسیب بافت نرم مرتبط با آن است. بسیاری از مردم درد heel spur و فاسیای کف پا را بهصورت چسبیدن چاقو یا سنجاق به پایین پای خود هنگام صبح و هنگام ایستادن توصیف می‌کنند. این اذیت به نوعی درد مبهم تبدیل میشود. آن‌ها اغلب شکایت دارند که درد شدید هنگام ایستادن پس از نشستن طولانیمدت دوباره عود می‌کند.
عامل خطر ساز در ایجاد خار پاشنه
گاهی برخی موارد می‌توانند سبب شوند تا فرد بیشتر در معرض این عارضه قرار گیرد که عبارتند از:
- فعالیت‌های ورزشی، دویدن و حرکات پرشی ممکن است سبب آسیب‌دیدن کف پا شود.
- فعالیت بر سطوح سفت و سخت، راه رفتن، دویدن یا پرش در سطوح سخت سبب آسیب رسیدن به کف پا میشود.
- وارد شدن ضربه به پاشنه پا، کبودی این ناحیه و پاره شدن غشایی که آن را می‌پوشاند، سبب التهاب میشود.
- طبق مطالعاتی که در این زمینه انجام گرفته، خار پاشنه در بین افراد مسن یکی از مشکلات رایج است؛ همچنین این عارضه بیشتر در خانم‌ها مشاهده شده است.
- یکی از مواردی که می‌تواند احتمال ایجاد این عارضه را تشدید کند، افزایش وزن است.
- استفاده از کفشهای نامناسب نیز می‌تواند به کف پا آسیب وارد کند.
- علاوهبراین موارد برخی از بیماری‌های زمینه‌ای نیز می‌تواند منجر به ایجاد این عارضه شود که شامل آرتریت واکنشی، اسپوندیلیت آنکیلوزان، ورم کف پا، هیپراستوز میشود.
راه ها و روش های درمان
روش‌های درمان متعددی برای عارضه heel spur وجود دارد. در اغلب موارد افراد بدون نیاز به جراحی مشکلشان برطرف میشود. در ادامه انواع روش‌های درمانی بدون جراحی و با جراحی را برایتان شرح داده‌ایم که عبارتند از:
درمان بدون جراحی
درمان خار پاشنه برای بیش از ۹۰ درصد بیماران مبتلا به این عارضه با انجام روش‌های ساده درمانی در عرض ۱۰ ماه نتیجه‌ساز است. در بخش زیر روش‌های بدون جراحی را برایتان شرح داده‌ایم:
استراحت
اولین قدم برای کاهش درد و علائم heel spur، کاهش یا توقف فعالیت‌هایی است که سبب تشدید آن می‌شوند.
یخ
غلتاندن یک بطری آب سرد یا کمپرس یخ در زیر پا به مدت ۲۰ دقیقه می‌تواند بسیار کارآمد باشد. باید این کار را ۳ تا ۴ بار در روز انجام داد تا نتیجه گرفت.
دارو های ضد التهاب غیر استروئیدی
دارو‌هایی نظیر ایبوپروفن و ناپروکسن درد و التهاب را کم می‌کنند. استفاده از این دارو‌ها برای مدت بیش از یک ماه باید با دکتر خارپاشنه هماهنگ شود.
ورزش
عضلات سفت شده در کف و ساق پا ممکن است خار پاشنه را بیشتر کنند. کشیدن عضلات پشت ساق پا و فاسیای کف پا، روشی بسیار مؤثر برای کاهش و رفع درد ناشی از این عارضه است.
تزریق کورتیزون
کورتیزون یک نوع استروئید بوده و یک داروی ضد التهاب قدرتمند به حساب می‌آید. می‌توان این ماده را به منظور کاهش التهاب و درد به درون فاسیای کف پا تزریق کرد.
کفش و کفی های طبی مناسب
کفشهای دارای کفی ضخیم و زیرسازی مناسب و استاندارد می‌توانند درد ناشی از ایستادن و راه رفتن را کاهش دهند.
اسپلینت های شبانه
اکثر افراد به هنگام خواب مچ پای خود را خم می کنند. این امر سبب استراحت فاسیای کف پا و در نتیجه دردناک بودن آن به هنگام صبح میشود. اسپلینت‌های شبانه می‌توانند فاسیای کف پا را در طول شب در حالت کشیده نگه داشته و از دردناک شدن آن در صبح جلوگیری کنند.
فیزیوتراپی
پزشک شما ممکن است توصیه کند که شما به یک فیزیوتراپیست مراجعه کرده و برنامه‌های تمرینی مخصوصی با تمرکز بر روی کشیدن عضلات ساق پا و فاسیای کف پا را انجام دهید.
شاک ویو تراپی
در شاک ویو تراپی، امواج با انرژی بالا، فرآیند بهبودی در بافت آسیب‌دیده فاسیای کف پا را تحریک می‌کنند. هنوز تاثیر این روش برای درمان عارضه به درستی تایید نشده، بنابراین استفاده از آن کم‌تر دیده میشود.
درمان با جراحی
اغلب افراد با درمان‌های بدون جراحی بهبود پیدا می‌کنند. اگر درمان محافظهکارانه بعد از ۹ تا ۱۲ ماه نتواند خار پاشنه را برطرف سازد، ممکن است برای تسکین درد و بازگرداندن تحرک، جراحی لازم باشد. تکنیک‌های جراحی شامل رها شدن فاسیای کف پا، برداشتن یک خار، تست‌ها یا معاینات قبل از جراحی برای شناسایی روش‌های بهینه مورد نیاز است و رعایت توصیه‌های دکتر خار پاشنه پس از جراحی در مورد استراحت، یخ، فشرده‌سازی، بالا بردن پا و زمان قرار دادن وزن روی پای عمل شده بسیار مهم است.
خار پاشنه
جمع بندی
خار پاشنه یکی از عارضه‌های دردناکی است که در کف پا رخ می‌دهد و سبب ایجاد مشکل در راه رفتن و فعالیت‌های روزمره میشود. هنگام بروز التهاب بهتر است به یک پزشک مراجعه کنید تا هر چه سریع‌تر این عارضه را درمان کنید. در صورت نداشتن اطلاع کافی از یک متخصص خوب در شهرتان، می‌توانید از دکترتو کمک بگیرید.